O Kyrie de Nepomuceno: estilo e intertextualidade

Autores

  • Thiago Plaça Teixeira Universidade Federal do Paraná

DOI:

https://doi.org/10.5965/2525530402012017001

Palavras-chave:

Musicologia, Alberto Nepomuceno, Análise musical, Missa

Resumo

O presente artigo apresenta uma análise do Kyrie da Missa em Ré menor (1915) de Alberto Nepomuceno (1864-1920), visando identificar características estilísticas e relações de intertextualidade musical. Quanto à forma, textura e timbre, o Kyrie de Nepomuceno apresenta grande semelhança com o Kyrie da Missa Te Deum laudamus (1899), de Lorenzo Perosi (1872-1956). Quanto à harmonia, a obra denota certo caráter modal, possivelmente por influência de técnicas de harmonização do canto gregoriano. Quanto à melodia e à prosódia, nota-se certa proximidade com as linhas melódicas gregorianas, consideradas então paradigma da música sacra católica.

Downloads

Não há dados estatísticos.

Biografia do Autor

Thiago Plaça Teixeira, Universidade Federal do Paraná

Bacharel em Piano, Mestre em Música e Doutorando em Música (área de Musicologia). Atua como pianista.

Referências

ASENSIO, J. C. El canto gregoriano: Historia, liturgia, formas. Madrid: Alianza, 2016.

BAS, J. Tratado de la forma musical. Bueno Aires, Ricordi, 1947.

BOULENGER. Doutrina católica: Manual de instrução religiosa para uso dos Ginásios, Colégios e Catequistas voluntários. v. 3: Meios de santificação e Liturgia. São Paulo: Francisco Alves, 1949.

BURKHOLDER, J. Peter. INTERTEXTUALITY. In: The New Grove Dictionary of Music and Musicians. London: Macmillan, 2001. Disponível em: <http://www.oxfordmusiconline.com/subscriber/article/grove/music/52853?q=intertextuality&search=quick&source=omo_gmo&pos=1&_start=1#firsthit> Acesso em: 10/07/2016.

CIAMPA, L. Don Lorenzo Perosi. Bloomington: AuthorHouse, 2006.

CORRADO, O. Posibilidades intertextuales del dispositivo musical. In: CORRADO, O.; KREICHMAN, R.; MALACHEVSKY, J. (Eds.). Migraciones de sentidos: tres enfoques sobre lo intertextual. Santa Fe: Universidad Nacional del Litoral, Centro de Publicaciones, 1992. p. 33-51.

CORRÊA, S. A. Alberto Nepomuceno; catálogo geral. Rio de Janeiro: Funarte/Coordenação de Música, 1996. 2ª ed.

FERRETTI, P. Estetica gregoriana: trattato dele forme musicali del canto gregoriano. Roma: Pontificio Instituto di Musica Sacra, 1934.

GOLDBERG, L. G. Alberto Nepomuceno e a Missa de Santa Cecília. Anais do VI Encontro de Musicologia Histórica. Juiz de Fora, p. 146-172, 2006.

JEPPESEN, K. The style of Palestrina and the dissonance. New York: Dover Music, 2005.

KOSTKA, S.; PAYNE, D.; ALMÉN, B. Tonal Harmony: with na Introduction to Twentieth-Century Music. New York: McGraw-Hill, 2013. 7ªed.

LARUE, J. Análisis del estilo musical: pautas sobre la contribución a la música del sonido, la armonía, la melodía, el ritmo y el crecimiento formal. Barcelona: Labor, 1989.

Liber Usualis. Tournai: Desclée Company, 1961.

LISZT, F. Missa Choralis [Musikalische Werke. Serie V, Band 3]. Leipzig: Breitkopf & Härtel, 1918. Plate F.L. v 4. Partitura. Coro misto e órgão.

LISZT, F. Te Deum II [Musikalische Werke. Serie V, Band 7]. Leipzig: Breitkopf & Härtel, 1936. Plate F.L. v 65. p. 173-182. Partitura. Coro misto, órgão, 2 trompas, 2 trompetes, 2 trombones, Tímpanos ad lib.

MERRICK, P. Revolution and Religion in the Music of Liszt. Cambridge: Cambridge University Press, 2008.

MEYER, L. Style and Music: Theory, History and Ideology. Chicago: University of Chicago Press, 1996.

MILLS, B. A. Psallite sapienter: A Musician’s Practice Guide to the 1962 Roman Missal. Richmond: Church Music Association of America, 2008.

NEPOMUCENO, A. Missa: duabus vocibus aequalibus quam in honorem Virginis Immaculatae concinnavit et eminentíssimo Domino Cardinali Arcoverde dicavit. Rio de Janeiro: E. Bevilacqua & C., [s.d.]. Partitura. Coro e órgão.

NEPOMUCENO, A. Sinos de Natal. Manuscrito autógrafo. (4 p). Partitura. Piano.

NIEDERMEYER, L.; D’ORTIGUE, J. Gregorian Accompaniment: A Theoretical and Practical Treatise upon the Accompaniment of Plainsong. London: Novello, Ewer & Co., 1905.

O Paiz, Rio de Janeiro, 27 out. 1915.

PEROSI, L. Missa De Beata: col proprio della Messa “Puer” secondo la lezione dei Codici, com accompagnamento ed interludi d’organo, dedicata ai Seminaristi d’Italia. Milão: A. Bertarelli, [s.d.]. Partitura.

PEROSI, L. Missa Pontificalis. Milão: Ricordi, 1899. Partitura. Coro misto a 3 vozes e órgão.

PEROSI, L. Missa Te Deum laudamus. Milão: Ricordi, 1899. Partitura. Coro misto a 2 vozes e órgão.

PIO X. Motu Proprio Tra le sollicitude do Sumo Pontífice Pio X sobre a música sacra. 1903. Disponível em:<http://w2.vatican.va/content/pius-x/pt/motu_proprio/documents/hf_p-x_motu-proprio_19031122_sollecitudini.html>.

REESE, G. La musica en el Renacimiento. Madrid: Alianza Música, 2006. v.2.

REUS, J. B. Curso de Liturgia. Petrópolis: Vozes, 1944.

ROSE, M. Canto gregoriano: método de Solesmes. Rio de Janeiro, 1963.

STEVENSON, R. La música en las catedrales españolas del Siglo de Oro. Madrid: Alianza, 1993.

Suma teológica de São Tomás de Aquino. Disponível em: <http://permanencia.org.br/drupal/node/8>

TEIXEIRA, T. P.; DUDEQUE, N. 2016. O Sanctus de Alberto Nepomuceno: um caso de intertextualidade musical. Musica Theorica. Salvador: TeMA, p. 1-28, dez-2016.

Terceiro catecismo da doutrina cristã. Petrópolis: Vozes, 1937.

Downloads

Publicado

2017-12-19

Como Citar

TEIXEIRA, Thiago Plaça. O Kyrie de Nepomuceno: estilo e intertextualidade. Orfeu, Florianópolis, v. 2, n. 1, p. 06–47, 2017. DOI: 10.5965/2525530402012017001. Disponível em: https://www.revistas.udesc.br/index.php/orfeu/article/view/1059652525530402012017001. Acesso em: 28 mar. 2024.